Opcje skanowania dysku w systemie Windows XP

Dyski twarde to urządzenia mechaniczne. W ich obudowie znajduje się od jednego do kilku talerzy obracających się kilkadziesiąt razy na sekundę. Nad talerzami porusza się głowica odczytujące i zapisujące dane. Czasami, kiedy podczas pracy poruszymy lub przypadkowo kopniemy komputer wyrobiona głowica nie zachowa odpowiedniej odległości od talerza i spowoduje uszkodzenie dysku. Taką usterkę nazywamy uszkodzonymi sektorami. Jeżeli błędów nośnika magnetycznego będzie więcej mogą pojawić się problemy z systemem. Niemożliwe będzie odczytanie plików a nawet w krytycznych przypadkach uruchomienie systemu.

Windows XP standardowo wyposażony jest w narzędzie CheckDisk, które przygotowane zostało właśnie w celu naprawy błędów nośnika. Istnieją dwie odmiany tego programu: okienkowa – posiadające podstawowe funkcje sprawdzające i uruchamiana z wiersza polecenia – oferująca więcej możliwości.
Pierwszą uruchamiamy klikając prawym przyciskiem na wybrany do sprawdzenia dysk a następnie kolejno: Właściwości, Narzędzia, Sprawdź.

W wyświetlonym okienku mamy do wyboru dwie opcje:
Automatycznie napraw błędy systemu plików po zaznaczeniu tej opcji system sprawdzi dysk i naprawi błędy systemu plików. Jeżeli jednak aktualnie korzystamy z plików, które znajdują się na dysku przygotowanym do sprawdzenia wyświetli się komunikat informujący nas o niemożliwości dokonania operacji w tym momencie. System zaproponuje nam sprawdzenie woluminu przy następnym uruchomieniu systemu, kiedy będzie miał pełny dostęp do plików.

Skanuj dysk i próbuj odzyskać uszkodzone sektory ta opcja przeprowadza dokładny test całego dysku i próbuje naprawić uszkodzone sektory i jeżeli to możliwe odzyskać informacje, które znajdowały się w tych miejscach dysku.

Aby uruchomić CheckDisk’a trybie tekstowym w wierszu poleceń na koncie z grupy Administratorzy wpisujemy chkdsk. Wywołanie programu bez dodatkowych opcji uruchomi go w trybie tylko do odczytu. Oznacza to, że aplikacja wyświetli stan bieżącego dysku nie dokonując żadnych czynności mających na celu naprawienie błędów.

Dla programu dostępne są następujące opcje:
/f – naprawia błędy na dysku. Jeżeli jakikolwiek program korzysta z danego dysku pojawia się komunikat proponujący sprawdzenie dysku przy kolejnym uruchomieniu komputera.

/v – podczas sprawdzania wyświetla nazwę każdego sprawdzanego pliku

/r – wyszukuje uszkodzone sektory i stara się odzyskać z nich informacje.
Następujące opcje należy używać tylko w odniesieniu do systemu plików NTFS:
/x – wymusza odinstalowanie woluminu, po czym wykonuje zadania takie jak przełącznik /f
/f – przeprowadza prostszy test wpisów w indeksie (faza druga procesu sprawdzania) minimalizując czas działania programu.
/c – pomija sprawdzanie cykliczności w strukturze katalogów, minimalizując czas działania programu.
/[:rozmiar] – zmienia rozmiar pliku zapisującego transakcje NTFS. Jeśli pominiemy parametr rozmiar program wyświetli bieżącego rozmiaru pliku.

Używając wiersza poleceń program może nam zadać następujące pytanie:

Oznacza to, że jakiś program korzysta aktualnie z plików zawartych na dysku, który zmierzamy przeskanować np. mamy otwarty dokument. Pozwalając, na odinstalowanie woluminu dokument traci powiązanie z dyskiem i nie będziemy go mogli zapisać w tym miejscu systemu.

Jeżeli chcemy uruchomić program CheckDisk podczas pracy z konsolą odzyskiwania nie mamy do dyspozycji wszystkich wymienionych wyżej przełączników. Dostępne są dokładnie dwa:
/p – przeprowadza dogłębną analizę bieżącego dysku.
/r – naprawia błędy bieżącego dysku.
Program CheckDisk jest bardzo przydatny i należy regularnie korzystać z jego możliwości jednak nie można zapomnieć, że aplikacja ta na dużych dyskach (powyżej 70 gigabajtów) może pracować bardzo długo, a przerwać wykonywanie jej działań (przy sprawdzaniu po ponownym uruchomieniu) można tylko przez odłączenie zasilania od komputera.

Porządkowanie dysku w systemie Windows XP

Korzystając z komputera gromadzimy na nim setki plików. Kopiujemy filmy, gromadzimy muzykę, instalujemy programy... W pewnym momencie nasz dysk twardy powoli zaczyna się zapełniać, pojawiają się pierwsze komunikaty o braku wolnego miejsca, nie możemy już skopiować kolejnego albumu z muzyką. Musimy zabrać się za porządki. Sposobów na zwolnienie miejsca jest wiele. Zazwyczaj zaczynamy od skasowania plików, które nam nie są już potrzebne np. muzyki, która nam przestała się podobać. A co jeżeli wszystko, co posiadamy na dysku jest nam niezbędne? Oczywiście można zacząć odinstalowywać programy, których rzadko używamy. Jednak, co będzie, gdy znów będziemy potrzebowali jakiejś aplikacji?
System Windows XP gromadzi wiele plików, których usunięcie nie będzie miało znaczenia dla w naszej pracy. Program Oczyszczanie dysku gromadzi wszystkie pliki, które można spokojnie usunąć w jednym okienku. Zazwyczaj mamy z nim do czynienia, kiedy klikniemy na dymek, który pokazuje nam się, gdy zaczyna brakować miejsca na dysku.

Możemy go również uruchomić klikając kolejno: Start, Akcesoria, Narzędzia systemowe, Oczyszczanie dysku lub wpisując w oknie Uruchom polecenie cleanmgr. W takim przypadku zostaniemy zapytani o dysk, który chcemy poddać procesowi czyszczenia. Gdy już wybierzemy wolumin pokaże nam się standardowe okienko programu. Możemy w nim wybrać, które elementy chcemy usunąć a także wyświetlić te pliki abyśmy byli pewni, że nie usuwamy czegoś ważnego dla nas.

Na zakładce Więcej opcji możemy zwolnić miejsce na dysku w bardziej radykalny sposób niż opisany powyżej.
W pierwszej sekcji po kliknięciu na przycisk Oczyść pokaże nam się okno służące do odinstalowania składników Windows takich jak gry. Druga sekcja pozwala nam na usunięcie zbędnych programów, których już nie używamy. Trzecia natomiast pozwala usunąć wszystkie nie licząc najnowszego punktu przywracania (Punkt przywracania jest to taki znacznik w systemie, który zapamiętuje konfigurację komputera, zainstalowane programy i sterowniki. Punkt przywracania tworzy się przy każdorazowym zainstalowaniu nowego programu czy sprzętu. Służy on w celu przywrócenia systemu sprzed określonej akcji. Np. instalujemy nowy sterownik do karty dźwiękowej, tworzy się punk przywracania. Jeżeli teraz karta będzie działa wadliwie możemy za pomocą danego punku przywrócić system do poprzedniego stanu. W czasie przywracania nie stracimy plików i ustawień osobistych takich jak menu ulubione, które stworzyliśmy na dysku od utworzenia ostatniego punktu przywracania.). Można w ten sposób zwolnić sporo miejsca.

Program cleanmgr.exe posiada dwa dodatkowe przełączniki za pomocą, których możemy w łatwy sposób stworzyć przydatne skróty do oczyszczania tylko poszczególnych elementów naszego komputera. Te przełączniki to:
/d litera dysku – uruchamia Oczyszczanie dysku dla konkretnego woluminu.
/sageset:x – w miejsce x wpisujemy dowolną wartość od 1 do 65535. Przełącznik ten otworzy okno, w którym będziemy mogli wybrać kryteria czyszczenia a następnie te kryteria zapisze pod określoną (x) wartością w rejestrze. (System Windows XP przechowuje pliki konfiguracyjne takie jak konta użytkowników, informacje o sprzęcie w bazie danych nazywanych rejestrem. Do jego edytowanie służy program Regedit.exe. Aby z niego skorzystać wpisujemy w okienku Uruchom polecenie regedit.)
/sagerun:x –  ten  przełącznik natomiast odczytuje wartość zapisaną przez sageset i wykonuje na danym dysku operacje zdefiniowane wcześniej.

Aby utworzyć skrót usuwający „tymczasowe pliki instalatora” przy każdym uruchomieniu systemu musimy w oknie Uruchom wpisać cleanmgr /sageset:100 (liczba dowolna), następnie w okienku wybrać Tymczasowe pliki instalatora i nacisnąć OK. Teraz musimy utworzyć skrót z poleceniem cleanmgr /sagerun:100 i dodać go do Autostartu w menu Start. Teraz przy każdym uruchomieniu systemu, Windows będzie uruchamiał podany skrót a tym samym kasował wszystkie wybrane przez nas pliki.

Gdy zabraknie nam miejsca na którymś z naszych dysków w prawym dolnym rogu ekranu pojawia się dymek informujący nas o tym.

 Dymek ten oczywiście możemy wyłączyć. Aby to zrobić musimy uruchomić Edytor rejestru.(System Windows XP przechowuje pliki konfiguracyjne takie jak konta użytkowników, informacje o sprzęcie w bazie danych nazywanych rejestrem. Do jego edytowanie służy program Regedit.exe. Aby z niego skorzystać wpisujemy w okienku Uruchom polecenie regedit.) Korzystając z drzewa przypominającego drzewo katalogów musimy odnaleźć klucz: HKEY_CURRENT_USER\Software\Microsoft\Windows\ CurrentVersion\Policies\Explorera następnie z menu wybrać kolejno: Edycja, Nowy, Wartość DWORD. Nowemu wpisowi nadajemy nazwę NoLowDiskSpaceChecks i ustawiamy wartość 1.

Niestety nie możemy wyłączyć powiadamiania jedynie dla jednego dysku. Wpisując ww. wartość powodujemy, że system nie będzie informował o braku miejsca na wszystkich dostępnych dyskach.