Czasami dochodzi do sytuacji, gdy nasz komputer przestaje funkcjonować poprawnie - zawiesza się, wyświetla błędy czy działa bardzo wolno. Może to być winą oprogramowania, konfiguracji sprzętu lub jego fizycznej awarii. W niniejszym poradniku pokażemy, jak za pomocą narzędzi wbudowanych w system Windows 8 dojść do źródła problemu.
Diagnostyka pamięci
Gdy nasz komputer często się zawiesza, praca zostaje przerwana przez wyskakujący BSOD (niebieski ekran śmierci) lub pojawiają się inne błędy krytyczne, możliwe że pamięć RAM uległa uszkodzeniu. Windows 8 posiada natywne narzędzie, umożliwiające przeprowadzenie testów pamięci.
W ekranie Start wpisujemy "pamięci" i z listy propozycji wybieramy pozycję Diagnozuj problemy komputera z pamięcią.
W okienku, które się pojawi, możemy wybrać, czy dokonać testu pamięci teraz - system natychmiast dokona restartu - lub przy kolejnym uruchomieniu systemu. Wybierając drugą opcję, możemy swobodnie kontynuować pracę, lecz by skorzystać z narzędzia musimy zrestartować Windows ręcznie, wyłączając i włączając komputer lub wydając polecenie Uruchom ponownie (kombinacja klawiszy Alt + F4). Podczas kolejnego startu systemu ukaże się nam taki ekran:
Narzędzie automatycznie przeprowadzi testy, trwające kilka-kilkanaście minut. Diagnoza zostanie wydana po uruchomieniu systemu, możemy jednak samodzielnie skonfigurować narzędzie. W tym celu naciskamy klawisz F1.
Do wyboru mamy testy podstawowe (niezalecane), standardowe (domyślnie) i rozszerzone (gdy potrzebujemy dogłębnej analizy). Możemy także włączyć lub wyłączyć pamięć podręczną. Domyślnie jest ona skonfigurowana zależnie od wybranego testu. Wreszcie mamy możliwość ustawienia liczby powtórzeń kombinacji testu. Domyślnie diagnostyka przeprowadzana jest dwa razy. Wpisując 0, test będzie zapętlony do nieskończoności i trzeba będzie go wyłączyć ręcznie (klawisz Esc).
Gdy testy zostaną zakończone, Windows uruchomi się automatycznie. Przejdźmy na Pulpit, a po chwili na pasku zadań pojawi się komunikat o wynikach testu:
Gdy narzędzie znajdzie błędy, oznaczać to będzie, że kość RAM uległa fizycznemu uszkodzeniu. W takim przypadku powinniśmy uruchomić komputer ponownie, tym razem wyciągając uprzednio wadliwą kość pamięci (pamiętając o zasadach bezpieczeństwa) i wykonać test ponownie, by wykluczyć błędy w pozostałych lub nowych kościach RAM.
Monitor wydajności
Wydajność naszego komputera jest stale monitorowana. Narzędzie, dzięki któremu możemy obserwować zużycie zasobów procesora (CPU), pamięci (RAM), dysku twardego i łącza internetowego (Ethernet) znajduje się w Menadżerze Zadań.
Będąc na pulpicie, klikamy prawym przyciskiem myszy na pasek zadań i wybieramy pozycję Menedżer zadań, a następnie przechodzimy na kartę Wydajność:
Zakładka CPU podaje dostępną moc obliczeniową procesora, podaje jego stan zużycia na aktualizowanym wykresie, czas od uruchomienia systemu, a także ilość przetwarzanych procesów i wątków.
Pamięć monitoruje stan wykorzystania pamięci operacyjnej komputera (RAM).
Dysk - przedstawia na dwóch wykresach stan użycia oraz szybkość transferu danych w obrębie dysku twardego. Oprócz tego podaje średni czas odpowiedzi oraz aktualną szybkość odczytu i zapisu.
Ostatnia zakładka - w tym przypadku Ethernet (połączenie z routerem przez kabel) - monitoruje przepustowość naszego łącza internetowego. Sprawdzimy tu, ile danych (w Kilobajtach na sekundę) przesyłanych jest z i do naszego komputera.
Z poziomu zakładki Wydajność możemy przejść do bardziej szczegółowych przeglądów. W tym celu klikamy w odnośnik Otwórz monitor zasobów (na dole okna Menedżera zadań).
Monitor zasobów
Monitor zasobów stanowi bardziej szczegółową wersję Monitora wydajności. Już na pierwszy rzut oka widać, że wykresy zeszły tu na boczny tor, by ustąpić miejsca zestawieniom plików i usług. Monitor zasobów jest na pięć zakładek, wliczając w to Przegląd oraz cztery odpowiedniki zakładek Monitora wydajności.
Przegląd to nieco szybszy rzut oka na szczegóły wykorzystania zasobów systemowych (zrzut ekranu powyżej). Przyjrzyjmy się bliżej kolejnym zakładkom.
Procesor CPU zawiera lista procesów (przede wszystkim plików wykonywalnych) oraz usług systemowych. Mamy tu szczegółowe przedstawienie używanych przez nie wątków, średniego zużycia procesora oraz stanu. Panel Dojścia skojarzone wyświetla ścieżki dojścia wybranego procesu, natomiast Moduły skojarzone - związane z procesami biblioteki.
Zakładka Pamięć dzieli się na dwa zasadnicze panele: Procesy oraz Pamięć fizyczna:
Pierwszy z nich zestawia aktualnie używane przez system procesy oraz ich obciążenie dla pamięci RAM komputera. Drugi panel to z kolei wykres, przedstawiający dostępną oraz używaną pamięć fizyczną (operacyjną).
Powyższe trzy zakładki umożliwiają zarządzanie procesami, wyświetlonymi na listach. Klikając prawym przyciskiem myszy na wybraną pozycję, możemy wybrać z kilku opcji:
- Zakończ proces - "zabija" uruchomiony proces
- Zamknij drzewo procesów - kończy wskazany proces wraz z procesami za niego odpowiedzialnymi
- Analizuj łańcuch oczekiwania... - wyświetli (ewentualną) listę procesów stojących za wybranym procesem
- Wstrzymaj / Wznów proces - nie "zabija" procesu, a przenosi go w stan zamrożenia
- Wyszukaj w trybie online - przesyła nazwę procesu do wyszukiwarki Bing
Dysk zawiera listy procesów o aktywności dyskowej oraz ich obciążenie - w tym przypadku prędkość odczytu i zapisu. Panel Magazyn pokazuje dostępne partycje dyskowe oraz ich dostępne i wolne miejsce.
Ostatnia z zakładek w Monitorze zasobów - Sieć - mierzy aktywność ruchu wejścia i wyjścia oraz pokazuje aktywne połączenia.
Panel Połączenia TCP zestawia procesy, które łączą się z siecią oraz wykorzystywane przez nie porty oraz adresy IP. Porty nasłuchujące to lista procesów i usług, które "nasłuchują" pakietów, przechodzących przez zaporę sieciową (firewall).
Scandisk
Narzedzie dość dobrze znane użytkownikom starszych edycji systemu Windows - Scandisk - występujące od czasu Windows 2000 pod (niezbyt chwytliwą) nazwą CHKDSK. Jest to skaner struktury dyskowej, który wyszukuje ewentualne błędy i naprawia je. Błędy takie mogą wynikać np. z niewłaściwego, nagłego wyłączenia komputera z zasilania czy awarii, związanych z systemem plików. By przeskanować nasz dysk twardy, z pulpitu uruchamiamy Ten komputer, klikamy prawym przyciskiem myszy na ikonkę wybranej partycji dysku lokalnego i wybieramy z listy Właściwości.
Przełączamy się na zakładkę Narzędzia, a następnie klikamy przycisk Sprawdź. Pamiętajmy, że do tej operacji wymagane jest posiadanie konta Administratora. Następnie klikamy Skanowanie dysku.
Po analizie błędów - trwającej zwykle od kilkunastu sekund do kilkunastu minut, w zależności od mocy komputera i powierzchni partycji - system wyświetli komunikat. W przypadku wykrycia błędów zostaniemy zapytani, czy mają one zostać naprawione. Jest to zalecana opcja, gdyż jej zaniechanie może uszkodzić pliki, znajdujące się na naszym dysku twardym, a także prowadzić do niestabilnej pracy systemu.
Konserwacja systemu
Windows 8 dokonuje konserwacji samoczynnie. Dotyczy to aktualizacji oprogramowania, skanowania w celu zapewnienia bezpieczeństwa oraz wykonywania diagnostyki systemu. System będzie wykonywał te działania w tle, gdy komputer będzie pozostawał w trybie bezczynności. Możemy więc wybrać, w jakiej godzinie procesy konserwacji będą odpowiadały trybowi naszej pracy przy komputerze.
W ekranie Start zaczynamy wpisywać "konserw..." i wybieramy podpowiedź Zmień ustawienia automatycznej konserwacji
Z menu Uruchom zadania konserwacji codziennie o wybieramy pasującą nam godzinę. Domyślnie zaznaczona opcja pozwala na wznawianie działania komputera z trybu bezczynności, gdy w tle wykonywana jest konserwacja. Polecamy pozostawić ten checkbox zaznaczony.
W przypadku problemów z funkcjonowaniem komputera, konserwacji możemy dokonać także manualnie. W ekranie Startowym znów wyszukujemy "konserw...", tym razem wybierając z listy Automatycznie wykonuj zalecane zadania konserwacji.
Pojawi się kolejne okienko - klikamy przycisk Dalej, a następnie Spróbuj wykonać rozwiązanie problemów jako administrator.
Narzędzie przeskanuje odpowiednie obszary, kończąc komunikatem Rozwiązanie problemów zostało ukończone. Jeżeli oprócz tego uzyskaliśmy wynik Wprowadzenie zmian lub aktualizacji nie było konieczne, możemy kliknąć w pozycję Pokaż dodatkowe opcje.
Mamy tu kilka możliwości do wyboru:
- Uzyskaj pomoc od znajomych - udostępnia narzędzie Pomocy Zdalnej zaufanej osobie
- Odzyskiwanie - resetuje komputer do stanu początkowego z możliwością zachowania plików
- Pomoc techniczna online - umożliwia uzyskanie wsparcia technicznego przez Internet
Wiele z wyżej wymienionych czynności wymaga posiadania uprawnień Administratora. Są one oznaczone charakterystyczną ikonką tarczy. Gdy posiadamy konto użytkownika z ograniczonymi uprawnieniami, powinniśmy skontaktować się z administratorem komputera.
